اصفهان- ایرنا- دوره فعالیت پشه خاکی ناقل سالک در فصول گرم سال است و به همین دلیل احتمال گزش پشه خاکی و انتقال بیماری سالک در این مدت افزایش می یابد.
به گزارش روز دوشنبه ایرنا از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان،
بیماری سالک از طریق نیش نوعی پشه خاکی ( فلوبوتوموس پاپاتاسی ) به انسان و
برخی از حیوانات مثل موش صحرایی منتقل می شود.دانستن ویژگیهای ذاتی پشه خاکی بمنظور ایجاد آمادگی جهت پیشگیری از گزش انسان توسط این پشه الزامی است.
پشه خاکی ناقل سالک به رنگ نخودی مایل به خاکستری است و هنگام نشستن بالهای آن به شکل عد هفت قرار می گیرد، اندازه آن از 1.5 تا 4.5 میلیمتر متغیر بوده ولی بطور معمول بین دو تا سه میلیمتر و بدون نیاز به میکروسکوپ و ذره بین قابل دیدن است.
این پشه بدلیل اندازه کوچک به راحتی قادر به عبور از منافذ ریز پنجره ها و درب منازل و در نتیجه ورود به داخل خانه هاست لذا باید همه منافذ موجود در درب و پنجره با ابر درزگیری و از تورهای آغشته به سم و یا دارای منافذ بسیار ریز جهت ممانعت از ورود پشه خاکی در پنجره ها و درب ورودی استفاده شود.
استفاده از پشه بند آغشته به سم استاندارد و پشه بند معمولی با تورهای دارای منافذ بسیار ریز به هنگام خواب یکی از مناسب ترین راههای پیشگیری از گزش پشه خاکی است.
ارتفاع پرواز پشه خاکی به یک متر می رسد ولی بصورت جهشی قادر به پرواز به طبقات بالای ساختمان هم است و حتی در کوهستان های افغانستان در ارتفاع دو هزار متری مشاهده شده لذا کلیه ساکنان طبقات بالای ساختمان نیز باید نکات پیشگیری از گزش توسط پشه سالک را رعایت کنند.
پشه خاکی بدلیل حساسیت به اشعه ماوراء بنفش نور خورشید در طول روز در نقاط تاریک و مرطوب مثل درز دیوارها، پشت وسایل منزل، داخل لانه جوندگان، زیر زباله و نخاله و فضولات حیوانی مخفی می شود و استراحت می کند و تنها از غروب تا طلوع آفتاب به فعالیت می پردازد بنابر این استفاده از وسایل حفاظت فردی (دافع حشرات، پشه بند، توری و حشره کش ) در شب لازم است.
دوره فعالیت پشه خاکی در فصول گرم سال بویژه از اواسط اردیبهشت تا اواسط آبان است در نتیجه باید اقدامات مبارزه با بیماری سالک را در دوره زمانی مذکور رعایت کرد.
پشه خاکی ناقل بیماری سالک دارای ضمائم دهانی کوتاه بوده و قادر به نیش زدن از روی لباس ضخیم نیست پس پوشیدن لباس ضخیم و پوشش کامل بدن در طول شب بویژه برای کودکان و بانوان در خانه و به هنگام خروج از منزل توصیه می شود.
این نوع پشه به انواع سموم حشره کش حساس است و قرار گرفتن در معرض سموم باعث مرگ آن می شود لذا استفاده از اسپری های حشره کش در منزل حداقل هفته ای دو مرتبه جهت پیشگیری از ابتلاء به سالک توصیه می شود ولی به دلیل سمی بودن و ضرر زیاد سموم حشره کش برای سلامت انسان، توصیه می شود افراد پس از استفاده از اسپری حشره کش حداقل دو ساعت خارج از منزل باشند.
پشه خاکی به مواد دافع حشرات حساس است و از نزدیک شدن به این مواد خودداری می کند بنابراین در طول شب قسمت های باز بدن مانند صورت، دست ها و پاها را می توان با این مواد طبق دستور العمل مندرج بر آن آغشته کرد.
طول عمر پشه خاکی از 45 تا 60 روز متغیر است و پشه خاکی ماده در این مدت دو تا سه مرتبه بویژه در زباله و نخاله های ساختمانی تخم ریزی می کند و پس از آن می میرد لذا دفع بهداشتی زباله خانگی و جمع آوری نخاله های ساختمانی و فضولات حیوانی ضروری است.
فقط پشه خاکی ماده به علت نیاز به تخم ریزی خونخواری کرده و انسان و سایر موجودات را نیش می زند و پشه خاکی نر از شهد گیاهان استفاده می کند.
پشه خاکی ناقل سالک، طبیعت زندگی نیمه وحشی دارد یعنی هم تمایل به زندگی در طبیعت (بیابانها و جنگل ها ) و هم تمایل به زندگی مناطق شهری را دارد لذا مبارزه با آن امری بسیار دشوار و مستلزم همکاری ادارات و ارگانهای مختلف و عموم جامعه است.
ترشحات بدن و بوی بد پوست انسان جاذب پشه خاکی ناقل سالک است لذا استحمام مرتب روزانه می تواند تاثیر قابل ملاحظه در پیشگیری از ابتلاء به سالک داشته باشد.
پشه خاکی تمایل زیادی به گزش جوندگان و انسان دارد که این موضوع باعث انتقال بیماری سالک به انسان می شود و از این حیث رعایت نکات حفاظت فردی از اهمیت بسیار زیاد برخوردار است.
این پشه ناقل سالک تمایل زیادی به استراحت در قسمت هایی از منزل مانند زیر تخت ها، داخل کمدها، پشت یخچال، پشت کابینت ها و سه کنج بالایی اتاقها دارد لذا این مناطق به هنگام استفاده از اسپری های حشره کش باید مورد توجه قرار گیرد.
بیماری سالک (لیشمانیوز پوستی) از راه گزش نوعی پشه خاکی که در مکانهای گرم و مرطوب زندگی می کند به انسان منتقل می شود و ایجاد برجستگی قرمز رنگ روی پوست که درد ندارد اما با مختصری خارش که با گذشت چند هفته اطراف آن ملتهب و قرمز شده از نشانه های این بیماری است.
این بیماری بیشتر در کشورهای گرمسیری از جمله چین، سوریه، عربستان، عراق، ایران، فلسطین، قفقاز و جنوب شرقی روسیه، پاکستان، افغانستان و هند شایع است و در استان اصفهان نیز بویژه در شهرستانهای برخوار، شاهین شهر و میمه، کاشان، اردستان و شرق اصفهان مشاهده شده است.
کارشناس سالک دانشگاه علوم پزشکی استان اصفهان در این باره گفت: حدود 700 هزار نفر در این استان در مناطق آلوده به سالک زندگی می کنند که هر سال بالغ بر سه هزار نفر از آنان مورد گزش نیش پشه مبتلا به سالک قرار می گیرند.
جواد رمضانپور از شناسایی 80 کانون آلوده به سالک در سطح استان خبر داد و افزود: تاکنون با صرف اعتبار حدود 20 میلیارد ریال 85 هزار هکتار از اراضی آلوده تحت عملیات مبارزه با سالک قرار گرفته است.
وی با ابراز نگرانی از گسترش این بیماری در استان گفت: شهرستان نایین نیز در حال پیوستن به شهرهای مبتلا به این بیماری است.
رمضانپور تصریح کرد: با برگزاری جلسه هایی در سطح کشور و استان برنامه های پیشگیری از بیماری سالک در قالب یک برنامه عملیاتی سه ساله از سال 94 تا 96 تصویب شده تا نتایجی که برای کنترل بیماری سالک در سال های گذشته بدست آمده است حفظ شود.
